اگر جزو افرادی هستید که به صنعت مد علاقهمندید، خوب است درباره بسیاری از اصطلاحات و تاریخچه آنها اطلاعات داشته باشید. یکی از این اصطلاحات سیلوئت لباس است. در این مطلب درباره انواع سیلوئت لباس و تاریخچه آنها صحبت خواهیم کرد.
سیلوئت؛ شکل کلی لباس بدون جزئیات
بیایید به زبان ساده آن را توضیح دهیم. به تصویر زیر نگاه کنید. اگر جزئیات را حذف کنید و بخواهید با یک شکل ساده آن را توصیف کنید چه میبینید؟
همان طور که مشخص است، طرح کلی این لباس یک شبیه ساعتشنی است. به این طرح کلی سیلوئت میگوییم؛ سایه یا شبحی که از چیزی به جا میماند. بنابراین سیلوئت لباس به این معناست که وقتی یک لباس را میپوشید شکل کلی بدن شما به چه صورت نشان داده میشود. برای مثال، سیلوئت ایلاین سایهای شبیه حرف A است و سیلوئت بل، سایهای زنگولهشکل است.
سیلوئتهای مختلف لباس با هدف تأکید یا برجستهکردن بخشهای مهمی از فرم بدن به کار میروند. برای مثال برخی سیلوئتها مانند پیراهنهای ایلاین یا لباسهای پفی طوری طراحی شدهاند که کمر را مشخصتر نشان میدهند و بنابراین برای چه اندامی خوباند؟ درست است، اندامهایی مانند اندام سیبشکل که کمر مشخصی ندارند. این در حالی است که برخی دیگر مانند لباس امپایر یا لباس شیفت (سارافون یا لباس راسته کوتاه سادهای که آستین ندارد) توجه را از روی کمر دور میکنند و بنابراین برای کمرهای خیلی باریک مناسباند.
طراح با کمک سیلوئت متوجه میشود که برای هر اندام چه نوع لباسی را باید طراحی کند. برای مثال، وقتی فردی با اندام گلابیشکل به او مراجعه میکند، طراح میداند که باید از سیلوئتهایی استفاده کند که قسمت سرشانه و سینه او را پهنتر نشان دهد و سراغ لباسهایی میرود که سیلوئت آنها این تعادل را برقرار کند.
تاریخچه انواع سیلوئت لباس
زنان امروزی برای انتخاب لباس معمولا به خانههای مد، خیاطیها یا بوتیکها مراجعه میکنند و لباسی که برایشان مناسب باشد میخرند؛ اما در گذشته زنان باید لباسی را میپوشیدند که جامعه میخواست. در دوران قرون وسطا و قبل از رنسانس، زنان یا مردان معمولی لباس را صرفا چیزی برای پوشاندن بدن میدانستند. همه لباسها کاربردی بودند و اصول زیباییشناختی در آنها نقشی نداشت. بهتدریج، ایدههای دوران قرون وسطا محو شدند و عصر آگاهی پدید آمد که تجلی هنر، علم و زیبایی بود. در اواخر قرون وسطا لباس زنان از همه طبقات جامعه مناسبتر و رنگارنگتر شده بود. حالا تنها چیزی که ثروتمندان را از طبقه کارگر متمایز میکرد، استفاده از پارچههایی مانند ابریشم، پنبه و خز بود نه خود لباس. در پایان دوران قرون وسطا، خیاطی بهعنوان یک شغل متولد شد و «مد» را بهعنوان یک مفهوم جا انداخت. بعد از آن بود که اصطلاح سیلوئت لباس شکل گرفت.
یکی از اولین سیلوئتها در سالهای قبل از انقلاب فرانسه طراحی شد. در آن زمان لباسها را از ابریشمهای سنگین تهیه میکردند. زنان در این زمان زیر دامنهایشان ژپونهای فنرداری میپوشیدند که دامن لباس را از دو طرف عریض نشان میداد و درعوض، پشت و جلوی دامن نسبتا صاف قرار میگرفت. این سیلوئت عجیبوغریب به نمادی از گسترش اختلاف طبقاتی تبدیل شد و کمکم شعلههای آتش انقلاب فرانسه شعلهور کرد.
دوران سیلوئت امپایر
پس از انقلاب، آنهایی که دیگر نمیخواستند با بازماندگان سرنگونی اخیر ارتباطی داشته باشند، به مد سادهتر با تزئینات کمتر روی آوردند. سیلوئت امپایر که درباره آن صحبت خواهیم کرد در همین دوران طراحی شد. ژوزفین بناپارت، همسر امپراتور فرانسه این سبک را که از آثار هنری یونانیرومی الهام گرفته بود، رواج داد. امپایر نشاندهنده آزادی برای بسیاری از زنانی بود که دیگر نمیخواستند لباسهای سنگین و ناراحتکننده بپوشند.
دوران سیلوئت بل
این سیلوئت سالها مد بود تا اینکه زنان تصمیم گرفتند آن را با لباسهای ساختاریافتهتر ترکیب کنند. به این ترتیب حریرهای لطیف و کریشه جایشان را به پارچههایی محکمتر مانند تافته و پارچه جناغی دادند و دامنهای سنگین و حجیم جایگزین دامنهای لَخت و روان شدند. در دهه ۱۸۳۰، سیلوئت امپایر که در آن خط کمر لباس زیر سینه قرار میگرفت، از مد رفت و کمر لباسها دوباره در جای اصلی خودش قرار گرفت. در اروپا و آمریکا، مردم طبقه متوسط به سیلوئتهای بل (زنگولهای) و نیمتنههای محکم که به آنها کرست میگفتند علاقهمند شدند. کرست نیمتنهای بود که بندها و روبانهای محکمی داشت و در درزهای آنها از میلههای محکمی استفاده شده بود که سینه را بالا نگه میداشت و بهشدت به کمر فشار میآورد. آستینها پفی بودند و دامنها ژپون فنری داشتند.
دامنهای فنردار تا مدتها بعد از دوران جنگ داخلی محبوب باقی ماندند. مشکل این دامنها این بود که راهرفتن با آنها کمی سخت بود و گاهی با برخورد به شمع یا چراغ آتش میگرفتند. بهکاربردن پارچههای سنگین در متراژ زیاد باعث میشد وزن این لباسها خیلی زیاد باشد و خانمها در هر شرایطی از باد شدید گرفته تا باران، با مشکل مواجه شوند.
دوران سیلوئت ساعتشنی
در دهههای بعد در اروپا و آمریکا، مخصوصا در دوران ویکتوریا، همچنان سیلوئتهای تنگ و چسبان با دامنهای حجیم مد بودند و حتی بدتر هم شد؛ در این دوران استفاده از فنرهای بیشتر و پارچه کرینولین که بهشدت آهاردار و زمخت بود باعث شد لباسها حجیمتر و محکمتر از سابق شوند. این سیلوئتها تأکید بیشتری بر خط کمر داشتند.
در این زمان جامعه به جایی رسیده بود که زنان باید هرکاری میکردند تا شکل ایدئال اندام یک زن را پیدا کنند. دور کمر باید ۴۰ سانتیمتر میبود؛ برخی حتی باریکترش میکردند. این امر بهای گزافی به همراه داشت. سالها استفاده مکرر از کرست، به شکستگی دندهها و قفسه سینه، آسیبدیدگی در بافت عضلات و حتی گاهی خفگی منجر میشد. تا اینکه در اواخر دوران ویکتوریا، زنان روشنفکر اصلاحطلب با این لباسهای اصلاحکننده بدن آشکارا به مخالفت برخاستند. یک انجمن با عنوان «انجمن لباسهای واقعبینانه» تأسیس شد تا با مدی که شکل بدن را تغییر میدهد، حرکات بدن را مختل میکند یا به هر طریقی به سلامتی آسیب میرساند مخالفت کند. یک نمونه بصری نمادین از این دوران سیلوئت ساعتشنی است.
آغاز قرن جدید و سیلوئتهای راحتتر
در آغاز قرن جدید، سینهبندهای سالم محبوب شدند که هم راحتتر بودند و هم فشار قابلتوجهی را از روی شکم حذف میکردند. به این ترتیب زنان از پوشیدن کرستهای سفت و خطرناک دهههای قبل خلاص شدند.
با شروع جنگ جهانی اول، همهچیز تغییر کرد. ازآنجاکه تعداد زنان شاغل در حال افزایش بود، باید لباس کاربردیتری مانند شلوار پارچهای میپوشیدند. این بود که بهجای کرست و فنر از لباسهایی که دارای زیپهای فلزی، دکمهها و قلابها بودند استفاده کردند.
در دهه ۱۹۲۰، یک بار دیگر مد زنان دچار تحول شدیدی شد و دوران فلاپر آغاز شد. فلاپر به زنان نسل جدید میگفتند که دامنهای کوتاه تا روی زانو میپوشیدند و برای تکمیل آن، از جورابهای رنگارنگ استفاده میکردند. کمر این دامنها دیگر روی خط کمر نبود و پایینتر روی باسن کوچک و استخوان لگن قرار داشت. این لباس نمادی از خروش زنان در دهه ۱۹۲۰ بود.
در آن زمان، ابریشم مصنوعی به بازار آمد که مقرونبهصرفهتر از ابریشم طبیعی بود و به این ترتیب زنان کمدرآمد هم توانستند لباس ابریشمی بپوشند. از سوی دیگر، طراحان لباسهای لوکس و سطح بالا را روی صحنه نمایش مد میفرستادند و فروشگاههای بزرگ با اقتباس از آن مدلها لباسهایی ارزانتر تولید میکردند که همه بتوانند بخرند. همه این تحولات جدید بهشکلی مؤثر صنعت مد را دموکراتیک کرد.
دوران سیلوئتهای راسته
در دهه ۱۹۳۰، بسیاری از زنان خواهان ظاهری زنانه و پرزرقوبرق بودند. طراحان پاریسی لباسهای شب با برش اریب (bias-cut) را به بازار ارائه کردند که منحنیهای بدن را بهزیبایی نشان میداد. این برشها باعث میشد لباس نرم و کشسانی باشد و دامن فضای کافی داشته باشد که حرکت در آن بهراحتی صورت گیرد. در این زمان زنان طبقه متوسط آمریکایی بهشدت تحتتأثیر رکود بزرگ قرار داشتند؛ اما هالیوود این روند پرزرقوبرق را ترویج کرد. آنها هرچیزی را که زن در زندگی روزمره میخواست اما نمیتوانست به آن دست یابد به تصویر میکشیدند.
جیرهبندی ناشی از جنگ جهانی دوم نیز محدودیتهایی را برای بودجه زنان طبقه متوسط ایجاد کرد. به این دلیل لباسها برای کاهش مصرف پارچه باریکتر شدند و به این ترتیب سیلوئتهای راسته و ساده بدون آستین شکل گرفتند. در این زمان لباسها بیشتر کاربردی بودند و مخصوصا بالاتنه و دامن از هم جدا بود تا افراد بتوانند ترکیب دامن و بلوز را تغییر دهند و از ظاهر تکراری پرهیز کنند. برای مثال اگر دو دست لباس داشتند، میتوانستند چهار ترکیب مختلف از آنها ایجاد کنند؛ انگار که چهار دست لباس دارند.
از سوی دیگر، ظاهر یونیفرم نظامی تأثیر زیادی بر لباسهای زنان گذاشته بود و بیشتر حالت کاربردی به لباسها داده بود تا زنان در محیط کار راحت باشند. اکسسوریها خطرناک بودند؛ زیرا زنان در طول جنگ برای کار به کارخانهها میرفتند و ممکن بود زیورآلاتشان در دستگاهها و ماشینآلات سنگین گیر کند. بااینحال تلاش بر این بود که ظاهر زنان بهطور کامل مردانه نشود؛ به همین دلیل زنان از شلوارهایی با کمر بلند از آن نوعی که کاترین هپبورن (هنرپیشه آمریکایی) میپوشید استفاده کردند.
دوران سیلوئتهای مدادی و دامنهای کلوش
در روزهای پس از جنگ زنان مشتاق بودند دوباره به مدهای زنانه برگردند. حالا که جنگ تمام شده بود بسیاری از طراحان روی جوانان که درآمد بیشتری پیدا کرده بودند تمرکز کردند. دامنهای کلوش دوباره مد شدند ولی طول آنها کوتاهتر از قبل بود. سیلوئت مدادی هم دوباره محبوب شده بودند. از سوی دیگر، زنانی که دوست داشتند کمرباریک به نظر برسند بدون اینکه کرست ببندند، از کمربند استفاده کردند. به این ترتیب کمربندها به جزء اصلی لباسها شدند.
در دهه ۱۹۶۰ روند مد زنان تحتتأثیر جنبشهای اجتماعی قرار گرفت. بسیاری از زنان ازجمله بانوی اول، ژاکلین کندی، میخواستند ترکیبی از مدهای مستقل و سنتی داشته باشند. به این ترتیب سیلوئتهای براق با رنگها و الگوهای جسورانه مد شدند.
از اینجا به بعد، بسیاری از گرایشهای مد از ایدههای جنبش آزادی زنان و هنجارهای فرهنگی آنها در محل کار رشد کردند. حالا مد راهی برای نشاندادن اعتمادبهنفس و قدرت زنان بود و دهه ۱۹۸۰ روندهایی را ارائه کرد که زنان توانستند با زنانگی و جنسیت خود قدرت پیدا کنند. همین امر در دهه ۱۹۹۰ هم صدق میکرد.
انواع سیلوئت لباس و ویژگیهای آنها
حالا که با تاریخچه انواع سیلوئت لباس آشنا شدیم، بیایید ببینیم چند نوع سیلوئت لباس داریم.
۱. ایلاین؛ سایهای شبیه حرف A
سیلوئت ایلاین (A-line) را اولین بار کریستین دیور، طراح مد معروف، ابداع کرد. ایلاین یکی از محبوبترین انواع سیلوئت لباس است؛ زیرا تقریبا با همه فرمهای بدن عالی به نظر میرسد. سیلوئت ایلاین در قسمت بالاتنه متناسب است و بهتدریج بهسمت پای دامن گشاد میشود. بنابراین کمر را مشخص میکند و باسن را عریضتر نشان میدهد. بلندی آن میتواند از بالای زانو تا مچ پا باشد. بااینحال بیشتر تا روی زانو معمول است و ماکسی آن چندان رایج نیست.
سایه این لباس شکلی مثلثی شبیه حرف A ایجاد میکند. برای موقعیتهای کژوال مناسب است؛ اما میتوانید در موقعیتهای نیمهرسمی هم آن را بپوشید.
۲. پرنسسی؛ سایهای فرشتهوار
سیلوئت پفی یا پرنسسی (Ball gown) تاحدودی به سیلوئت ایلاین شباهت دارد؛ زیرا بالاتنه آن متناسب است و دامن آن گشاد است. تفاوت آنها در این است که پرنسسیها دامن پفدارتری دارند و برای لباس عروس مناسبترند. سیلوئت پرنسسی با لایههای از تزئینات اضافی مانند تور، حلزونی، دانتل، رافلهای چیندار و حریر شکلی شبیه پرنسسهای دیزنی به شما میدهد. یکی از دلایل محبوبیت آن انعطافپذیری آن است؛ زیرا برای هر اندامی تقریبا مناسب است. برای مثال خانمهایی که گلابیشکل هستند بهخوبی میتوانند زیر دامن پفی این لباس باسن را پنهان کنند.
این سیلوئت مشخصا رسمی است و برای لباس عروس یا مهمانیهای خاص به کار میرود.
۳. امپایر؛ سایهای کشیده و جذاب
سیلوئت امپایر یک مشخصه واضح دارد و آن خط کمر است که دقیقا زیر سینه قرار میگیرد. این سیلوئت در قسمت سینه متناسب است و از آنجا به بعد گشاد میشود. ازآنجاکه کمر لباس بالاتر از کمر واقعی شما قرار میگیرد، پایینتنهتان بلندتر به نظر خواهد رسید. خانمهایی که میخواهند توجه را از کمر دور کنند این سیلوئت برایشان عالی است.
سیلوئت امپایر رسمی است و در عروسیها یا مجالس رسمی میتوانید از این سبک استفاده کنید.
۴. سیلوئت راسته؛ برای برجستهکردن خطوط منحنی اندام
این سیلوئت که شیث (Sheath) نامیده میشود بهطورکامل از بالا تا پایین متناسب است و هیچ جای آن گشاد نیست. به همین دلیل بهراحتی بر انحناهای بدن تأکید میکند. اگر اندامتان ساعتشنی است، این سیلوئت مناسب شماست. معمولا برای اینکه راحت حرکت کنید آن را چاکدار درست میکنند. بلندی آن درست زیر زانو است و معمولا از ساق پا عبور نمیکند. بااینحال امروزه ماکسی آن هم موجود است.
این سیلوئت برای موقعیتهای رسمی و نیمهرسمی مناسب است.
۵. شیفت؛ لباسی متناسب اما راحت
سیلوئت شیفت چیزی شبیه سارافون است. لباسی راسته و معمولا بدون آستین که مستقیم از شانه بهسمت پایین میآید ولی جعبهای هم نیست؛ یعنی کمی در قسمت کمر، باسن و پای دامن انحنا دارد. به همین دلیل فضای کافی برای تنفس پوست ایجاد میکند.
این سیلوئت بیشتر برای موقعیتهای کژوال مناسب است.
۶. ماهی؛ سایهای زیبا شبیه پری دریایی
سیلوئت ماهی یا پری دریایی که یکی از رایجترین انواع سیلوئت لباس برای لباس عروس یا لباس مجلسی است، زیبایی فوقالعادهای دارد. این مدل تا حدود ۵ سانت بالای زانو چسبان است و از آنجا به بعد کاملا گشاد میشود؛ بنابراین اگر سایه آن را روی دیوار تماشا کنید، در قسمت پایینتنه شکلی شبیه ساعتشنی یا دم پری دریایی خواهد داشت.
مدل ماهی همیشه ماکسی است و گاهی دنبالهای بسیار بلند برای آن در نظر میگیرند. زیپ بلندی هم دارد و باید آن را از پایین بپوشید، زیرا قسمت زانوی آن تنگتر از آن است که از سینه رد شود. بهخوبی روی منحنیهای بدن تأکید میکند و اگر شانههای پهنتری نسبت به پایینتنه دارید، تعادل زیبایی در اندامتان برقرار خواهد کرد. این سیلوئت را ترومپت هم مینامند.
مدل ماهی کاملا رسمی است و همیشه در هر مجلس رسمی مخصوصا عروسیها، حتما یکی هست که این مدل را پوشیده باشد.
۷. تِنت؛ سایهای شبیه چادر
یکی دیگر از انواع سیلوئت لباس، سیلوئت تنت (TENT) است. این مدل مانند سیلوئت ایلاین است، با این تفاوت که لبههای دامن آن چیندار و کمی گشادتر است. این لباس معمولا تا زانو است و از آن پایینتر نمیآید. بااینحال این بدان معنا نیست که اگر دوست داشته باشید نتوانید آن را میدی درست کنید.
سبک آن کژوال است و برای مجالس رسمی مناسب نیست.
۸. مدادی؛ باریک و کاملا متناسب
سیلوئت مدادی برشهای صاف و باریک دارد و کاملا متناسب است. هیچ قسمتی از آن گشاد نیست و البته مانند شیث چسبان هم نیست. میتواند کوتاه یا روی زانو باشد.
بسته به طرحی که روی آن پیاده میشود میتواند رسمی، نیمهرسمی یا کژوال باشد.
۹. زنگولهای یا بل؛ سایهای شبیه زنگوله
این سیلوئت را گاهی مشابه مدل پرنسسی میدانند. تفاوت خاصی ندارند؛ فقط مدل بل میتواند سادهتر باشد و در آن از تور یا تزئینات اضافی استفاده نشده باشد. از سوی دیگر، مدل زنگولهای میتواند کوتاه یا بلند باشد، درحالیکه مدل پرنسسی معمولا میدی یا ماکسی است.
قسمت بالاتنه این سیلوئت چسبان است ولی دامن پهن و کلوش دارد. سایه این سیلوئت روی دیوار شکلی شبیه زنگوله ایجاد میکند.
برای مجالس رسمی و نیمهرسمی مناسب است.
۱۰. تیشکل؛ سایهای شبیه حرف T
این سیلوئت آستینهایی کوتاه دارد و اگر دستهایتان را باز کنید، سایه روی دیوار حرف T ایجاد میکند. نمونه آن همین تیشرتهایی هستند که میپوشیم. کاملا کژوال است و برای مجالس رسمی مناسب نیست.
۱۱. چارلستون؛ سیلوئت نمادین دوران فلاپر
سیلوئت چارلستون در قسمت بالاتنه تقریبا متناسب است و لبه دامن آن شکلی مربعی دارد. کل لباس حالت شل دارد و بارزترین ویژگی آن خط کمرش است که بهجای آنکه در قسمت گودی کمر قرار بگیرد روی باسن قرار دارد.
بالاتنه چارلستون بهاندازه سیلوئت بل تنگ نیست و کل لباس هم مانند سیلوئت مدادی باریک نیست. در دهه ۱۹۲۰ به این سیلوئت فلاپر میگفتند و سبکی نمادین داشت. مخصوص در آمریکا بهشدت محبوب بود.
این لباس هم مخصوص مجالس رسمی است.
۱۲. ساعتشنی؛ برای اندامهایی با کمر مشخص
این سیلوئت در قسمت کمر چسبان است و میتواند در این قسمت درز یا کمربند یا هر تزئین افقی دیگری داشته باشد. این سیلوئت کاملا برای افراد دارای کمری باریک مناسب است و روی انحنای بدن تأکید میکند.
بسته به مدلی که روی آن پیاده میشود میتوانید آن را در موقعیتهای رسمی یا کژوال بپوشید.
۱۳. نامتقارن؛ سایهای با خطوط مورب
این سیلوئت برشی اریب دارد و قسمت راست آن با چپ آن یکی نیست. اگر سایه آن را ببینید در قسمت دامن یا یقه خطوط مورب دارد. بیشتر اندامها میتوانند از این سیلوئت استفاده کنند.
بیشتر برای مجالس رسمی و غیررسمی مناسب است.
۱۴. فیت اند فلیر؛ هم متناسب هم فضادار
این سیلوئت جذاب هم کلوش است و هم متناسب. درواقع شبیه سیلوئت ایلاین است ولی دامن آن بهاندازه ایلاین کلوش نیست. مدل بلند آن تا حدی به مدل ماهی شبیه است و از قسمت زانو به بعد کلوش میشود؛ اما فضای آن از مدل ماهی بیشتر است که باعث میشود آزادانه حرکت کنید.
این سیلوئت هم برای موقعیتهای رسمی و نیمهرسمی مناسب است.
انواع مدلهای زیبای لباس مجلسی زنانه
کلام پایانی
در این مطلب درباره انواع سیلوئت لباس صحبت کردیم. سیلوئت بهمعنای سایه است و توصیفکننده شکلی کلی است که یک لباس روی تن شما ایجاد میکند. قبل از تصمیمگیری برای جزئیات، رنگ و مدل لباس، این سیلوئت است که تعیین میکند کدام طرح کلی برای اندام شما مناسب است. برخی سیلوئتها مثل سیلوئت راسته برای هرکسی مناسب نیستند ولی برخی دیگر مانند سیلوئت پرنسسی تقریبا با هر اندامی جور درمیآیند.
بهنظر شما انتخاب لباس باتوجهبه شکل اندام و سیلوئت چقدر از نظر زیباییشناختی اهمیت دارد؟ لطفا دیدگاههایتان را برایمان بنویسید.