تور یکی از محبوب‌ترین و زیباترین پارچه‌هایی است که در تاریخ صنعت مد مورداستفاده قرار گرفته است. در این مطلب درباره این پارچه و کاربرد گسترده آن در دوخت لباس و تزئین دکوراسیون منزل صحبت می‌کنیم تا هنگام خرید پارچه تور راحت‌تر تصمیم بگیرید.
تور چیست و چه کاربردهایی دارد؟
تور نوعی پارچه ظریف و شبکه‌مانند است که با استفاده از تکنیک‌های متفاوتی آن را تهیه می‌کنند. این پارچه زیبا را در هر چیزی که فکرش را بکنید می‌توان به کار برد. تور از نظر میزان پیچیدگیِ طرح و نقش و نیز تکنیک‌های خاصی که در تهیه آنها به کار می‌رود، انواع مختلفی دارد. همه انواع تور را می‌توانید برای دوخت لباس به کار ببرید. تور در لباس عروس، لباس شب، لباس زیر، دستکش، جوراب و ژاکت زنانه بیشترین کاربرد را دارد.
خارج از دنیای پوشاک، تور پارچه‌ای محبوب برای لوازم خانگی هم هست. یکی از نمادین‌ترین کاربردهای تور در دستمال سفره است. به‌جز آن، تور در رومیزی، روبالشی، کوسن، مبلمان و آباژور هم به کار می‌رود. یکی دیگر از مهم‌ترین کاربردهای تور، پرده‌های منزل هستند.
ازآنجاکه تور واقعا ظریف است، هیچ کاربردی در صنعت ندارد.
تاریخچه تور
تاریخ‌نگاران درباره اینکه تور ابتدا از کجا آمده است اختلاف‌نظر دارند. مصریان باستان برای تزئین لباس‌هایی که برای مراسم تدفین می‌پوشیدند، از پارچه‌هایی استفاده می‌کردند که تقریبا شبیه تور بودند. این پارچه‌ها در دوران پیش از رنسانس در خاورمیانه رایج بودند. اما محققان در نقاشی‌های اهالی فلاندرز و ایتالیا در اوایل قرن پانزدهم، پارچه‌های توری را مشاهده کرده‌اند و به‌همین‌دلیل تصورشان بر این است که منشأ این پارچه در اصل یکی از این دو کشور بوده است.
این امکان وجود دارد که انواع مختلف تور در کشورهای مختلفی به‌شکل جداگانه ساخته شده باشد. برای مثال، ظاهرا تور ماسوره‌بافت میراث اهالی فلاندرز است و تور سوزنی به احتمال زیاد از ایتالیا سرچشمه گرفته است. در هر صورت، تا اواسط قرن شانزدهم تور در سراسر اروپا محبوبیت زیادی پیدا کرد و در بیشتر نقاشی‌های دوره رنسانس می‌توان آن را دید.
از سال ۱۶۰۰ تا ۱۸۰۰، ایتالیا و فلاندرز به‌عنوان تولیدکنندگان اصلی تور بودند و کم‌کم فرانسه نیز به یکی از تولیدکنندگان عمده تور تبدیل شد. درحالی‌که در همین دوره، آلمان، انگلستان و اسپانیا هم کار تولید تور را آغاز کردند اما هیچ‌یک از این کشورها نقش مهمی در صادرات این پارچه نداشتند.
نقش انقلاب صنعتی در تولید تور
در اوایل قرن نوزدهم، انقلاب صنعتی پیشرفت‌های فوق‌العاده‌ای را در صنعت نساجی به ارمغان آورد که یکی از آنها ساخت ماشین بافندگی بود. این ماشین فرایند تولید تور را به‌صورت خودکار انجام می‌داد. درنتیجه، قیمت تور به‌شکل قابل‌توجهی کاهش یافت. تا سال ۱۸۴۰، صنعت مد زنان در سطحی بسیار گسترده‌تر از تور در لباس‌های زنانه استفاده کرد. در این دوره دیگر از تور در لباس‌های مردانه استفاده نمی‌کردند.
باوجود اینکه تولید تور با ماشین بدون شک آسان‌تر و کارآمدتر بود، تورهای دست‌دوز تا اوایل قرن بیستم تا حدودی همچنان رایج بودند. تا اواسط این قرن کشورهای سراسر جهان به هنر توربافی روی آوردند و پارچه‌ای که مدت‌ها بود به انحصار صنعت نساجی اروپا درآمده بود، حالا دیگر صنعتی جهانی به شمار می‌آمد.
آیا همچنان از تور در لباس‌های مختلف استفاده می‌کنند؟
تور به‌دلیل ظرافت و پیچیدگی‌اش، قرن‌ها با زیبایی و فریبندگی در ارتباط بوده است. بااین‌حال، امروزه در جوامع غربی، تور دیگر آن نقش مهمی را که در گذشته در لباس‌های زنان داشت ندارد. درواقع، در پوشاک امروزی کمتر از تور استفاده می‌کنند و تاحدودی آن را مد قدیمی می‌دانند. البته این به استثنای لباس عروس و لباس زیر زنانه است.
درباره لباس عروس، باید گفت حتی در جوامع غربی، تور همچنان نقش بسیار مهمی دارد. درواقع به‌سختی می‌توان لباس عروسی پیدا کرد که حتی یک تکه کوچک تور در آن به کار نرفته باشد. در لباس‌های زیر زنانه هم معمولا تور کاربرد زیادی دارد.
تور از چه نخی تهیه می‌شود؟
در گذشته، تور را از نخ ابریشم یا لینن (کتانی) تهیه می‌کردند. کتان را از الیاف گیاه کتان و ابریشم را از پیله‌های کرم ابریشم که روی درختان توت زندگی می‌کند، می‌گیرند. ابریشم به‌شکل قابل‌توجهی از کتان گران‌تر بود و در تورهای گران‌قیمت به کار می‌رفت. برای تهیه تورهای گران‌تر برخی نساجان حتی نخ‌های طلا یا نقره هم استفاده می‌کردند.
هنگامی‌که در دهه ۱۶۰۰ تجارت پنبه هندی رونق گرفت، اروپاییان از پنبه برای تولید تور استقبال کردند؛ زیرا ارزان‌تر از ابریشم بود و تورهای جالبی از آن به دست می‌آمد. پنبه از غوزک اطراف دانه‌های پنبه گرفته می‌شود که هر یک از آنها حاوی صدها الیاف نازک هستند. پنبه محبوب‌ترین نخ برای تولید تور است.
این روزها، نساجان از الیاف مصنوعی هم برای تهیه تور استفاده می‌کنند. یکی از آنها پلی‌استر است که از مشتقات نفتی است و با استفاده از ترکیبی از مواد شیمیایی مصنوعی تهیه می‌شود، دیگری ریون و مشتقات آن است که از خمیر چوب تهیه می‌شوند. پلی‌استر رایج‌ترین الیاف مصنوعی در صنعت نساجی است.
پارچه توری را چطور درست می‌کنند؟
روش‌هایی که برای تهیه تور به کار می‌رود تا حد زیادی بستگی به نوع تور دارد. بااین‌حال، آغاز فرایند تولید هر نوع تور با استفاده از نخ یا تار است.
تور معمولا به سه روش متداول تهیه می‌شود:
- روش ماسوره‌بافت؛
- روش سوزنی؛
- روش شیمیایی.
هر یک از این تکنیک‌های تولید تور انواع فرعی متعددی دارند. حال بیایید جزئیات هر یک از این روش‌ها را بررسی کنیم:
ماسوره‌بافت
توری که با این روش به دست می‌آید ماسوره‌بافت نامیده می‌شود. برای تولید این تور، نخ یا تار را روی حدودا ۲۰ قرقره مختلف بارگذاری می‌کنند. سپس این قرقره‌ها را روی بالشی که به یک دوک نخ‌ریسی متصل است قرار می‌دهند و الگوی تور دلخواه را با استفاده از سنجاق روی بالش ترسیم می‌کنند. اولین ماشین‌های تولید تور از همین روش استفاده می‌کردند و هنوز هم همان فرایند طی می‌شود با این تفاوت که کمی کارآمدتر شده است.
روش سوزنی
به نظر می‌رسد که این روش قبل از روش ماسوره بافت وجود داشته است. توری که با این روش به دست می‌آید تور سوزنی نامیده می‌شود و به‌شکل باورنکردنی زیباست. تهیه آن بسیار زمان‌بر است. در بیشتر موارد، ابتدا با چسباندن نخ‌های راهنما روی زمینه محکم شروع می‌کنند و با بخیه‌های ریز الگوی دلخواه را پر می‌کنند. البته ماشین‌آلات مدرن می‌توانند تور سوزنی را با کیفیت بالا ایجاد کنند، اما واقعا تور سوزنی که دستی درست شده است آن‌قدر نفیس و زیباست که نوع ماشینی آن هرگز نمی‌تواند با آن رقابت کند.
روش شیمیایی
در این روش ابتدا یک الگو را روی نوعی از پارچه شل که در برابر موادشیمیایی مقاوم نیست گلدوزی می‌کنند. سپس تور در حمام موادشیمیایی غوطه‌ور می‌کنند تازمانی‌که پارچه زمینه حل شود و فقط الگو باقی بماند. تهیه این تورها آسان‌تر است اما کیفیت تور تهیه‌شده به دو روش قبلی را ندارد.
چند نوع تور داریم؟
در طول قرن‌ها، تعداد زیادی از انواع مختلف تور به بازار آمده است. برخی از آنها از برخی دیگر محبوب‌ترند، حالا بیایید با انواع تور آشنا شویم.
۱. تور دانتل
دانتل یا تور فرانسوی عبارت است از پارچه‌ای توری که به‌عنوان زمینه به کار می‌رود و روی آن گل‌هایی با ابریشم (یا ابریشم مصنوعی) دوخته شده است. در گذشته دانتل‌ها در اصل مشکی بودند و لبه‌های آن حاشیه‌ای کنگره‌ای داشتند. امروزه همه‌رنگ دانتل در بازار موجود است. می‌تواند کار شده یا ساده باشد.
۲. تور ونیزی یا گیپور
این تور زمینه شبکه‌مانند را ندارد و صرفا از موتیف‌های برجسته‌ای تشکیل شده است که به‌شکل گل یا طرح‌های دیگر دوخته شده‌اند. این موتیف‌ها با بست یا نخ ابریشمی کوتاه یا بلند (گیپور عنکبوتی) به هم متصل شده‌اند. نوع دست‌دوز آن بسیار گران‌قیمت است ولی نوع ماشینی آن ارزان‌تر است.
۳. تور النکن
این پارچه توری که نامش از شهر النکن (Alencon) فرانسه گرفته شده است، از موتیف‌های برجسته‌ای با نخ ابریشم تشکیل شده است که روی آن از منجوق و انواع مروارید یا پولک استفاده می‌کنند و با عرض آن همیشه ۹۰ است. البته بعدها عرض ۱۵۰ آن هم به بازار آمد.
۴. توری قلاب‌بافی
بسیاری از کارشناسان از نظر فنی، قلاب‌بافی را جزو تورها در نظر نمی‌گیرند. تور قلاب‌بافی آسان‌تر از سایر تورها تهیه می‌شوند. کاربرد آنها برای شنل و رومیزی و نظایر آنهاست. برخی از طرح‌های تور قلاب‌بافی تور مربعی، آناناسی و ایرلندی هستند. معمولا این تور از الیاف پنبه تهیه می‌شود.
۵. ماسوره‌بافت
ماسوره‌بافت از یک سو دقیق‌ترین و از سوی دیگر ساده‌ترین شکل تور است. درحال‌حاضر این کار با ماشین‌آلات صنعتی انجام می‌شود و به‌همین‌دلیل این تور از ترکیب بیش‌از ده‌ها نخ در الگوهای پیچیده هنگام عبور از سطح متحرک به دست می‌آید.
۶. تور بافتنی
این تور کشسان‌ترین شکل تور است و دارای منافذ زیادی است که کاملا به پارچه بافتنی شباهت دارد. معمولا از آن برای درست‌کردن شال و رومیزی استفاده می‌کنند. تهیه این تور واقعا دشوار است و امکان بافت آن با ماشین وجود ندارد.
۷. سوزن‌دوزی برشی
سوزن‌دوزی برشی نوعی تور است که در آن، ابتدا سوراخ‌هایی در پارچه زمینه ایجاد می‌کنند و سپس برای محکم‌کردن قسمت‌های بریده‌شده سوراخ، آن را با سوزن‌دوزی محکم می‌کنند. درست‌کردن این تور کاملا آسان است و اغلب با ماشین به صورت خودکار تهیه می‌شود.
۸. تور سوزنی
با اینکه امروزه فرایند تولید تور سوزنی به‌دلیل پیشرفت‌های حاصل‌شده در آن زمان کمتری نیاز دارد، اما هنوز هم تهیه آن فقط با قیچی، نخ و سوزن امکان‌پذیر است. این توری فوق‌العاده گران‌قیمت و پیچیده، هنوز هم گران‌ترین عضو خانواده تورها به شمار می‌رود.
۹. تور نواری
برای تهیه تور نواری یک نوار راست را تا می‌کنند و به‌شکل‌های مختلف می‌دوزند. این نوار ماشینی است و می‌تواند ساده یا طرح‌دار باشد که تور را با سوزن‌دوزی به آن اضافه می‌کنند. ممکن است یک سر آن چین‌خورده باشد که برای دور یقه، آستین و نظایر آنها مناسب است. برخی از آنها هر دولبه‌شان صاف یا یک‌طرف آنها کنگره‌دار است.
۱۰. تور شیمیایی
برای تهیه تور شیمیایی یک الگو روی یک پارچه شل گلدوزی می‌کنند. این پارچه با موادشیمیایی که در آن غوطه‌ور می‌شود از بین می‌رود و گلدوزی باقی می‌ماند. این تور هم از ساده‌ترین انواع تور است و دوست‌دار محیط‌زیست نیست. در روش‌های جدید تولید این تور، به‌جای موادشیمیایی از گرما یا آب برای جداکردن پارچه از گلدوزی استفاده می‌کنند.
۱۱. تور نازک شفاف
هرچند بیشتر تورها نازک و شفاف هستند، طرح این تور از همه کمتر است و سوراخ‌های درشت‌تری دارد. برای استفاده از این تور در لباس حتما باید از پارچه دیگری به‌عنوان آستر استفاده کنید.
۱۲. تور غیرشفاف
این نوع تور طرح شلوغی دارد و به‌دلیل پارچه زیادی که در آن به کار رفته است از همه غیرشفاف‌تر است.
۱۳. توری کارشده
در این تور، پولک، منجوق یا مروارید اصل را یا به‌شکل پنل روی تور یا به فواصل مختلف با خود تور می‌دوزند. دانتل و گیپور اگر کار شده باشند، می‌توانند در این دسته قرار بگیرند.
۱۴. تور لیمریک
این نوع جدیدی از تور ماشین‌بافت است که به‌طورکلی به‌عنوان شکلی از تور ترکیبی در نظر گرفته می‌شود. درواقع کارشناسان آن را به‌عنوان تور واقعی قلاب‌دوزی یا گلدوزی‌شده در نظر نمی‌گیرند.
۱۵. تور اکلیلی
این تور خشک و کشی است و برای تزئین لباس از آن استفاده می‌کنند. دو نوع ساده و اکلیلی دارد که نوع اکلیلی آن سرتاسر پر از اکلیل است. در نوع باکیفیت آن اکلیل‌ها به‌مقدار بسیار کم می‌ریزند اما در نوع بی‌کیفیت آن مقدار زیادی از اکلیل آن جدا می‌شود.
پرفروش‌ترین انواع تور را ببینید
کدام کشورها بیشترین و بهترین تور را تولید می‌کنند؟
ازآنجاکه چین بیشترین پارچه را در سراسر جهان تولید می‌کند، پرکارترین کشور تولیدکننده تور به شمار می‌رود. اما ازآنجاکه خاستگاه تور هرگز چین نبوده است، بنابراین منطقی است که اروپا را بزرگ‌ترین و بهترین تولیدکننده تور بدانیم. تورهای فرانسه، هلند و ایتالیا زیباترین تورهای جهان هستند.
چند کارخانه در فرانسه و هلند قرن‌هاست به کار تولید تور مشغول هستند و ایتالیا نیز موقعیت خودش را به‌عنوان تولیدکننده مهم تور حفظ کرده است. کارخانه‌های آمریکایی هم مقادیر کمتری از این پارچه ظریف و فوق‌العاده زیبا را تولید می‌کنند.
قیمت تور چگونه است؟
تور به‌دلیل پیچیدگی‌هایی که دارد مسلما باید پارچه گران‌قیمتی باشد. بااین‌حال تورهای دست‌دوز مانند تور سوزنی از همه گران‌تر هستند. به‌طورکلی قیمت‌گذاری تور با توجه به روش تولید آن و مواد اولیه ساخت آن صورت می‌گیرد. برای مثال، تور ابریشمی گران‌ترین، کتان و پنبه متوسط و تور الیاف مصنوعی ارزان‌ترین تورها هستند. هرچه کار روی تور ظریف‌تر و پرتر باشد، تور گران‌تر است. تور دانتل فرانسوی یکی از گران‌ترین تورهاست. درهنگام خرید پارچه تور این موارد را مدنظر داشته باشید.
در منزل شما تور چه کاربردهایی دارد؟ اگر ایده‌ای برای زیباسازی دکوراسیون منزل با استفاده از تور دارید برایمان بنویسید.
